Tenis, raket ve topla iki kişi arasında ya da ikişer kişilik iki takım arasında oynanan olimpik bir spor. Oyuncular raketleri ile içi boş lastik bir tenis topunu ağ (file) üzerinden rakibinin sahasına (kort) atmaya çalışırlar. Kort toprak kort, çim kort ve sert kort türlerinde olur. Kurallar dahilinde en çok puanı alan oyuncu kazanır.
Kökleri Orta Çağ Fransa‘sında elle oynanan bir oyuna dayanan ancak bugünküne oldukça yakın şekilde 1800’lü yıllar İngiltere‘sinde oynanmaya başlayan oyun, öncelikle İngilizce konuşulan ülkelerde yayılmıştır. Tenis bugün bir olimpiyat sporu olup, her seviyeden, her yaştan ve her ülkeden oyuncusu bulunmaktadır.[1]
Tenis dikdörtgen düz bir kortta genellikle beton (sert), kil (toprak), çim veya ahşap bir yüzeyde oynanır. Profesyonel teniste kortlar belirli ölçülere göre yapılmak zorundadır.[2]
Etimoloji
Tenis sözcüğünün kökeni Anglo-Fransızca tenetz (bekle ve yakala) sözcüğüne dayanır.[3] Bu sözcük de aynı anlamdaki Fransız eskica “tenez” sözcüğünden gelir. 14. yüzyılda Fransız şövalyelerin bir topa avuç içi ile vurmak suretiyle oynadığı ve “avuç içi oyunu” olarak bilinen bir oyunda oyuncular birbirlerine tenetz! diye bağırırlardı. Bu nedenle izleyiciler zamanla oyunu bu nida ile özdeşleştirdiler.[3]
Kort
Profesyonel bir tenis kortu dikdörtgen şeklindedir ve 23,77m (78 feet) uzunluğunda, 10,97 m (36 feet) genişliğindedir. Tekler müsabakası için genişlik 8,23 m (27 feet)‘dir.[2]
Kort 1,07 metre (3 1/2 feet) yüksekliğindeki iki direğin üzerinden geçen çelik tel veya kordona asılmış ağ (net) ile ortadan ikiye ayrılmıştır. Ağ gergin olmalı, direkler arasını tamamen doldurmalı ve topun geçmeyeceği kadar sık dokunmuş olmalıdır. Ağın orta yüksekliği 0,914 m (3 feet) olup, fileyi tutan çelik telin üzerinden geçerek yere sabitlenen bir “orta bant” ile ağın yüksekliği ve gerginliği ayarlanır. Ağın üzerindeki çelik tel, bir bant tarafından (ağ bantı) örtülmüş olmalı, ağ bantı ve orta bant tamamıyla beyaz olmalıdır. Fileyle ilgili kurallar arasında şunlar yer alır:[2]
- Çelik telin veya kordonun çapı en çok 0,8 cm (1/3 inç) olmalıdır.
- Ortada bulunan ağ bandının genişliği en çok 5 cm (2 inç) olmalıdır.
- Ağ bandının genişliği, çelik telin her iki yanından da aşağıya doğru en az 5 cm (2 inç), en çok 6,35 cm (2.1/2 inç) olmalıdır.
Kortların genişliğini belirleyen çizgilere sınır çizgileri denir. Bunların ortasındaki küçük işaretin adı ise çilekeş çizgisidir. Bu çizgilerin kalınlığı 5 cm dir.
Alan Türleri
Beş ana türde kort vardır. Kortların yüzeyinde kullanılan malzemeye bağlı olarak her topun yüzeye sekmesindeki hızı farklıdır. Bu da iki kişilik oyunlarda oyunun seviyesini etkileyebilir. En bilinen beş kort türü şunlardır:
- Toprak (kil)
- Çim
- Sert yüzey
- Halı saha
- Sentetik
Bazı oyuncular belirli yüzeylerde daha başarılı sonuçlar elde eder. Bu oyunculara başarılı oldukları kortun uzmanı (örneğin çim kort uzmanı) denilir.
Toprak kortları “yavaş” olarak tanımlanırlar; çünkü top rakete gelene kadar hız kaybeder, ondan sonra oldukça yükseğe zıplar ve yere çarptıktan sonra ani bir hızlanma olur. Bunun sebebi toprak kortta oyuncuların “top-spin” vuruşları tercih etmeleridir. Toprak korttaki maçlar “winner” adı verilen sayı alan vuruşların daha zor olması sebebiyle daha uzun sürer. Sayılar genellikle oyuncuların “basit hatalar” denilen topun filede kalması ya da çizgilerin dışarı atılması sonucu alınır. Toprak kortlarında oynanan oyunlarda topun bıraktığı izler belirgindir.
Sert ve çim kortlar daha “hızlı” yüzeylerdir. Bu hız yapıldıkları maddeye göre değişir. Bu yüzeylerin özelliği “kısa sıçrayışlar” dır. Bu kortlarda sert servis atan ve vuruşları sert olan oyuncuların avantajı vardır. Çim kortlarda topun sıçraması miktarı, çimin ne kadar sağlıklı ve ne sıklıkta biçildiğini gösterir.
Normal bir puanlık oyun:
Oyuncular veya çiftler nette karşılıklı bir biçimde durur. Bir oyuncu servisi uygular ve netin karşısındaki oyuncu(lar) yani rakip(ler)i alıcıdır. Servis kortun iki yarısı arasından değişir.
Her bir puan için, servis atan kişi sınır çizgisinin arkasında, orta işaret ile yan çizgi arasında durur. Alıcı onun tarafındaki netten istediği yerde durabilir ama genellikle servis kutusunun arkasındadır. Alıcı hazırsa servisi atan kişi atar.
Meşru olarak top nete değmeden, net üstünden rakibin çaprazdaki sahasına (service box) iner. Top eğer servis atarken dışarı çıkarsa “out” olur ve servisi atan kişi puan kaybetmiş olur.
Kavramlar
Ana madde: Tenis terminolojisi
Servis
Servis, bir oyuncunun elindeki topu havaya attıktan sonra raketle vurarak karşı sahaya göndermesidir. Servis şu şekilde icra edilir (sağ elini kullanan oyuncular için):
1- Raket ve top birbirine paralel şekilde elde hazır olur.
2- Doğru servis kutusuna geçilir ve top alından yukarı doğru yaklaşık 2 kol boyu yükseltilir.
3- Top raketle eş zamanlı olarak birbirinden ayrılırken sağ eldeki raket geriye doğru hareket ettirilir.
4- Dirsekten, yukarıya doğru yükselen topa, omuzdan kuvvet alarak vuruş uygulanır ve raket sol ayağa doğru indirilerek vuruş tamamlanır.
Oyuncunun tek seferde iki servis atma hakkı vardır, ilk servisi atamadığında “Birinci hata” olarak nitelendirilir ve ikinci servis için atışı beklenir. İkinci servisi de atamadığı durumda ise puan karşı tarafın olur.
Forehand
Forehand, raket tutan elin avuç içi karşıya (vuruş yönüne) gelecek şekilde yapılan vuruştur. Bu vuruşta kol gergin bir şekilde geriye çekilir. Bu esnada bacaklar birbirine paralel olacak şekilde hafif bükük durulur. Gerilen raket aşağıdan giderek hafif bükülmüş dizin tam önünde durur, topa vurulur.
Backhand
Backhand vuruşunda geriye iki elle raket çekilir. Raket geriye çekildikten sonra raketin yüzü, karşıyı göstermelidir. Raket çekilirken dizler paralel bir biçimde hafif kırılmalıdır. Topa dizin biraz önünde raket iki elle vurulmalıdır. Raket topa vurulduktan sonra iki elle boyna çekilmelidir.
Maç, set ve galibiyet
Teniste 4 sayı alan tenisçi bir oyunu, 6 oyunu kazanan tenisçi bir seti, 3 setin ikisini veya 5 setin üçünü kazanan oyuncu da maçı kazanmış olur.
Bir taraf servis atarak oyunu başlatır. Kazanılan her sayıda oyuncunun puanı 15, 30, 40 ve oyun şeklinde artar. Sayı, topun rakibin sahasında kalması, rakibin topu hatalı atması, rakibin iki kere üst üste hatalı servis kullanması (çifte hata) gibi durumlarda kazanılır. Üç sayı alıp 40 puana erişen oyuncu, bir sayı daha kazanırsa, o set içinde 1 oyun kazanmış olur. Toplamda 6 oyun kazanan oyuncu, bir set kazanmış olur. Erkeklerin maçları genellikle 5 set ve kadın maçları 3 set üzerinden oynanır. Setlerin çoğunu kazanan oyuncu, galip gelir.
Eğer oyun sırasında 40-40’lık bir eşitlik meydana gelirse oyun uzar bir sonraki sayıyı kazanan oyuncu sadece avantaj kazanır. Böyle bir durumda aynı oyuncu bir sayı daha kazanırsa oyunu alır. Sayıyı rakibi kazanırsa eşitlik durumu yeniden oluşur. Bir oyuncu iki sayı üst üste (avantaj + sayı) kazanıncaya kadar mücadele bu şekilde devam eder.
Puan
Teniste Puanlama Sistemi aşağıdaki şekildedir.
Topu rakibin sahasına atan oyuncu şu koşullarda 1 puan (sayı) kazanır:
- Rakip topa vuramadan, top bir defadan daha fazla yere değerse (iki kere veya daha fazla sekerse),
- Rakip topa vuramaz (karşılayamaz) ve top içeri düşerse,
- Rakip topa vursa dahi topu dışarı atarsa,
- Rakip topa vursa dahi top fileye takılır ve kendi sahasına düşerse,
- Rakip topa vurduktan sonra (topu rakibin sahasına geçse dahi), rakibin raketi fileyi aşar ise,
- Rakip topu karşıladığında, topu doğru sahaya gönderse dahi, top kendi raketine bir kereden fazla değer ya da vücuduna değer ise.
Rakip puan kaybeder. Top rakibin hava sahasına girdiğinde rakip oyuncu topun yerden sekmesini beklemek zorunda değildir, yani topu havada karşılayabilir.
Veteran tenisi
Veteran tenis turnuvaları belirli bir yaşı geçmiş tenisçiler için düzenlenen turnuvalardır. Ayrıcalıklı bazı durumları ise şunlardır:
- 85 yaş ve üzeri oyuncular için düzenli olarak turnuvalar yapılır. Veteran teniste turnuvalar (kadın ve erkek için) 35 yaşta başlar ve beşer yıllık aralarla erkeklerde 85, kadınlarda 75 yaş kategorilerinde oynanır. Bütün bu kategorilerin ulusal ve uluslararası müsabakaları bulunmaktadır. Dünyada bir yılda 186 bireysel turnuva ve takım şampiyonası oynandığı bilinmektedir. Bilinen en yaşlı tenisçi 93 yaşındadır.
- Her yıl Dünya Veteran Şampiyonası (B serisi +55 +60 +65 +70 +75 +80 +85) Antalya ilinde 31 ülkeden 600 civarında kadın erkek tenisçinin katılacağı turnuva yapılır.
Turnuvalar
Uluslararası turnuvalar
Ana madde: Tenis turnuvaları listesi
Grand Slam kazanmış tenisciler
Bu listede yer alan tenisçiler, en az 5 Grand Slam turnuvası kazanmış olan tenisçileri göstermektedir.
Son güncelleme: 26.06.2024
